Dit artikel is een onderdeel in de serie over halsproblemen. In het eerste deel wordt uitgebreid de anatomie van de hals toegelicht. In dit artikel zullen we ingaan op artrose van de facetgewrichten van de hals. Hals artrose is een van de oorzaken van halsproblemen die we regelmatig tegen komen in de kliniek.
Tussen de halswervels vinden we twee soorten gewrichten. Het ene is een kraakbenig gewricht, waarbij de wervels direct met elkaar verbonden zijn via de tussenwervelschijf. Het andere is een synoviaal gewricht, gevormd door de facetten van de aangrenzende wervels en begrensd door een gewrichtskapsel. Dit laatste gewricht bevindt zich zowel aan de linker als aan rechterkant van de wervel en deze gewrichten noemen we de facetgewrichten. De facetgewrichten vinden we in de hals beginnend tussen de 2e en 3e halswervel, doorlopend tot in de borstwervels.
Halswervel.
Close-up van een facetgewricht.
facetgewrichten bovenaanzicht.
Artrose is een degeneratieve aandoening van de gewrichten. Artrose ontstaat meestal als gevolg van schade of slijtage van het kraakbeen van het gewricht. Het kraakbeen heeft echter maar een beperkt herstelvermogen. Om de schade te herstellen zal er een ontstekingsreactie ontstaan, als de schade echter groot is of het gewricht te weinig rust krijgt dan zal de ontstekingsreactie actief blijven. Dit kan uiteindelijk leiden tot verdere aantasting van het gewrichtskraakbeen. Overigens betekent de aanwezigheid van artrose in een gewricht niet dat het gewricht altijd pijnlijk is.
Artrose van de facetgewrichten in de hals kan grofweg op 3 verschillende manieren ontstaan:
– als gevolg van een ontwikkelingsstoornis (bijvoorbeeld bij afwijkende vorm van de halswervels)
– degeneratief (dus als slijtage door gebruik/ouderdom)
– traumatisch (bijvoorbeeld bij een breuk door een trap/val)
In de praktijk zien we problemen van het facetgewricht het meeste als gevolg van slijtage, met name in de onderste halswervels. Dit komt omdat de facetgewrichten daar, door de biomechanische krachten, de meeste stress te verwerken hebben. Dit dan met name als de hals opgericht is en de facetgewrichten hierdoor gestrekt worden.
De anatomie van de hals.
Hals in oprichting.
Het herkennen van hals artrose kan lastig zijn omdat de klachten erg divers zijn:
Naar aanleiding van de klachten voeren we een klinisch onderzoek uit. Belangrijk is hierbij niet alleen naar de gevoeligheid en beweging van de hals te kijken, maar ook (subtiele) kreupelheden uit te sluiten.
Deze kreupelheden kunnen namelijk voor een afwijkend bewegingspatroon en dus ook voor een afwijkend gebruik van de hals zorgen en het probleem in stand houden (of terug laten komen).
Het klinische onderzoek bestaat uit inspectie (afwijkingen zien), palpatie (afwijkingen voelen), de hals passief bewegen (buiging beoordelen) en de hals beoordelen in arbeid.
Het klinische onderzoek kunnen we aanvullen met beeldvorming. Op röntgenopnamen kunnen we de facetgewrichten van de gehele hals beoordelen, bij een zijdelingse opname zien we echter beide facetgewrichten over elkaar heen geprojecteerd. Om deze apart te kunnen beoordelen kunnen we “schuine” foto’s maken, ofwel uitprojecties.
Wervellichamen T1-C6.
Rontgenopnamen T1-C7.
Facetgewricht röntgen.
Uitprojectie facetgewricht.
Echografie gebruiken we daarnaast vaak om iets over de synoviale structuren van het gewricht te zeggen. Zo zien we of het gewricht overvuld is en of er verdikking van het kapsel te zien is. Dit kan van belang zijn indien onduidelijk is of een gewricht met artrose op dat moment geïrriteerd is. Zo kunnen we het onderscheid maken tussen “rustige” en “actieve” problemen.
Facetgewricht zoals op echobeelden.
Echobeeld van een facetgewricht.
Breuk in het facetgewricht.
Uitprojectie breuk facetgewricht.
Hals artrose is meestal goed te behandelen door de pijnlijke gewrichten te behandelen met ontstekingsremmers (bijvoorbeeld IRAP), net zoals bij andere gewrichten. Om er zeker van te zijn dat de medicatie de facetgewrichten precies bereikt plaatsen we de naald onder echogeleiding in het gewricht. Hierdoor kunnen we heel gericht te werk gaan. De ontstekingsremmers zullen ervoor zorgen dat de ontstekingsreactie in het gewricht afneemt en daardoor ook de pijn afneemt. Door afname van de pijn zal ook de beweeglijkheid van het gewricht weer toenemen. Naast de injecties met ontstekingsremmers maken we soms ook gebruik van mesotherapie om verkrampte spieren beter te laten ontspannen.
Naast de behandeling met ontstekingsremmers speelt ook fysiotherapie een belangrijke rol in het herstelproces. Door het gewricht weer tot rust te brengen met ontstekingsremmers zal het paard het gewricht meer durven te bewegen. Daarna is het belangrijk om met behulp van een fysiotherapeut de beweeglijkheid van de hals verder te vergroten zodat de hals weer normaal gebruikt kan worden. Het op de juiste manier gebruiken en bewegen van de hals is van groot belang om de artrose op de lange termijn onder controle te houden.
De hals is belangrijk voor een paard om soepel en in balans te kunnen lopen. In dit eerste artikel van de serie wordt de anatomie, biomechanica en functie van de hals uitgebreid uitgelegd. In de andere artikelen worden een aantal veelvoorkomende problemen beschreven.
De nekband is een belangrijke structuur in de hals. De nekband loopt vanaf het achterhoofd door hals naar de schoft waar hij overgaat in de rugband. De nekband is zeer elastisch en helpt om het hoofd en de hals te dragen. Blessures van de nekband kunnen zich uitten in aanleuningsproblemen of hoofdschudden.
De nekband wordt boven de eerste twee halswervels omgeven door een slijmbeurs. Deze slijmbeurs zorgt er voor dat de nekband soepel over de wervel kan glijden. Ontstekingen van deze slijmbeurzen kunnen leiden tot moeite met nageven en stijfheid van de hals maar ook klachten zoals hoofdschudden.
De rug van het paard speelt een belangrijke rol in het bewegingsmechanisme. In deze serie van artikelen gaan we uitgebreid in op de anatomie, biomechanica en functie van de rug. Ook komen veelvoorkomende problemen waaronder Kissing Spines en artrose uitgebreid aan bod evenals de mogelijke behandelingen.
Als u op de hoogte wilt blijven van nieuwe ontwikkelingen binnen de praktijk, nieuw geschreven artikelen of nieuw binnen de paarden(geneeskunde)wereld kunt u zich hier opgeven voor de nieuwsbrief.