Het bekken vormt de verbinding tussen de achterbenen van het paard en de wervelkolom. Daarom speelt het bekken een belangrijke rol in het bewegingsmechanisme van het paard. Bekkenproblemen kunnen tot verschillende klachten leiden. De klachten kunnen variëren van problemen met de galopwissels, problemen met aangalopperen, verminderde schwung tot scheefheid. Soms kan een probleem in het bekken ook leiden tot een kreupelheid of juist verzet en staken. Helaas is het niet mogelijk om röntgenopnames te maken van het bekken omdat deze teveel massa bevat. We kunnen het bekken wel goed klinisch en echografisch onderzoeken om toch een diagnose te stellen en problemen te behandelen.
Het bekken bestaat uit 3 versmolten botten:
Het bekken staat in verbinding met de wervelkolom via het sacroilliaalgewricht (SI-gewricht) en via heupgewricht(figuur 1, nr. 4) in verbinding met het achterbeen. Het SI-gewricht is het gewricht tussen het heiligbeen, dat bestaat uit 5 vergroeide wervels (fig. 2, nr. 4), en het darmbeen (fig. 1 nr. 7).
Figuur 1: Bekkenaanzicht van boven
Figuur 2: Zijaanzicht bekken
De bewegingen van het bekken bestaan met name uit het buigen, strekken en draaien (rotatie). Het buigen en strekken gebeurt met name in het lumbosacraalgewricht. Dit is het gewricht tussen de laatste lendenwervel en het heiligbeen. Dit gewricht is erg flexibel en zorgt voor een groot deel van het strekken en buigen van de rug.
Tussen het heiligbeen en het bekken zitten de SI gewrichten. Dit zijn relatief kleine gewrichten en zijn omgeven door een aantal dikke stevige gewrichtsbanden. De SI gewrichten kunnen eigenlijk alleen maar een beperkte schuifbeweging maken. Deze schuifbeweging wordt ook wel nutatie en counternutatie genoemd.
Bekkenproblemen zijn onder te verdelen in:
Zowel in het lumbosacraal en SI gewricht zien we regelmatig problemen die voor klachten zorgen. Vooral in het SI gewricht zien we regelmatig artrose. Vaak zorgt artrose in het SI gewricht voor wat vage klachten, zoals minder schwung en moeite met aanleuning, aangalopperen of galopwissels. Artrose in het SI gewricht veroorzaakt maar zelden een duidelijke kreupelheid. Wel zien we regelmatig een combinatie van een tussenpees blessure in een of beide achterbenen en problemen in het SI gewricht.
Problemen in het heupgewricht zijn zeldzaam, maar net zoals in alle andere gewrichten kan in het heupgewricht ook artrose voorkomen. Gelukkig is dit een weinig voorkomend probleem. Ook het heupgewricht is door middel van röntgenopnames moeilijk in beeld te brengen. Wel kunnen we het gewricht echografisch onderzoeken en indien nodig verdoven.
Problemen met het bekkenbot zien we niet heel vaak. Breuken en scheurtjes in het bekkenbot kunnen echter wel voorkomen, meestal als gevolg van trauma. Vaak geeft het een zeer ernstige kreupelheid soms in combinatie met neurologische klachten. Verder komen spierproblemen rond het bekken regelmatig voor. Deze kunnen ontstaan door trauma, bijvoorbeeld een trap van een ander paard of een val. Het kan echter ook ontstaan door overbelasting van de spieren ten gevolge van een ander probleem in hetzelfde been.
Bekkenproblemen kunnen vele verschillende oorzaken hebben, het is vooral belangrijk om onderscheid te maken in traumatische oorzaken of slijtage.
Trauma ten gevolge van een trap of een val kunnen grote gevolgen hebben zoals een breuk of scheur van het bekken, heupgewricht of heiligbeen. Ook kan trauma leiden tot spierschade en soms zelfs tot neurologische klachten zoals spierzwakte of zelfs verlammingen. De zenuwen van de achterbenen lopen namelijk door het bekken heen en kunnen bij trauma beschadigd raken.
Bekkenproblemen ten gevolge van slijtage zien we vaker in het lumbosacraal of SI-gewricht, soms in combinatie met beschadigingen van de bijbehorende ligamenten. Ook in het heupgewricht zien we een enkele keer artrose voorkomen. Deze slijtage kan zich vormen door overmatig gebruik of van een ongelijk of onjuist gebruik van één van deze gewrichten. Vaak spelen meerdere factoren daarbij een rol, denk hierbij aan de bouw en stand van het paard, de manier van training / rijden, de ligging van het zadel en het hoefbeslag. Ook kunnen kreupelheden, met name in de achterbenen, een grote rol spelen in het ongelijk of onjuist belasten van het bekken.
De symptomen van bekkenproblemen zijn erg variabel:
De symptomen van een bekken probleem zijn meestal niet erg specifiek en daarom is het niet altijd makkelijk om deze te herkennen. Vaak zien we dat paarden met een bekken probleem wat scheef staan in hun bekken of de neiging hebben om scheef te lopen. Veelal zien we ook problemen met de galop.Ook zien we met name bij SI gewricht problemen dat er vaak sprake is van verzet vooral bij het rijden.
Het onderzoek begint met een kort gesprek om te evalueren welke klachten er spelen en hoe lang dit al het geval is. Daarna is het tijd voor een uitgebreid klinisch onderzoek. Hierbij wordt eerst gekeken naar hoe het paard zich beweegt op zowel zachte als harde ondergrond. De rug en het bekken (uitwendig) worden compleet nagevoeld op pijnlijkheden, asymmetrie en beweeglijkheid.
Helaas is het door de grote spiermassa en buikinhoud niet mogelijk om röntgenfoto’s te maken van het bekken. Het is wel mogelijk om het bekken echografisch te onderzoeken, zowel uitwendig als inwendig. En soms is het nodig om het klinisch en echografische onderzoek aan te vullen met een scintigrafisch onderzoek (radioactieve botscan).
Met echografie kunnen we de botranden van de botten en gewrichten in beeld brengen. Op deze manier kunnen we kijken of er bijvoorbeeld sprake is van artrose in het SI gewricht. Daarnaast kunnen we ook de banden van deze gewrichten echografisch bekijken. Verder is het mogelijke om andere problemen in het bekken te diagnosticeren zoals bloedvatproblemen, en beschadigde zenuwbanen.
Voorbeelden van het echografische onderzoek:
Skelet: Lumbosacrale overgang
Echo: Lumbosacrale overgang
Skelet: SI-gewricht
Echo: SI-gewricht
Afhankelijk van de diagnose zijn er verschillende behandelmogelijkheden:
Bekkenproblemen door trauma zijn slechts gedeeltelijk te voorkomen, bijvoorbeeld door gladde ondergronden te mijden of paarden niet zelf hun box in te laten rennen. Bij dit laatste gebeurt het nog wel dat het heupbot de boxwand/deur schampt en beschadigd raakt.
Daarnaast is het op een juiste manier bewegen een belangrijke factor om problemen in het bekken te voorkomen. Een goed passend zadel, correcte training, goed beslag, en een vroege diagnose en behandeling van eventuele kreupelheden zijn daarbij essentieel.